مهارت های یرانی کد دستورالعمل : Approve Confirm تهیه Provide تأیید تصویب Name نام سمت Responsibility Date تاریخ
از صفحه: 2 تغییرات 1- ---------- هدف 2- طرح توجیهی به طور کلی به معنای بررسی و تجزیه و تحلیل شانس موفقیت یک پروژه یا کسبوکار است. هدف از تهیه طرح توجیهی گرفته شده می باشد ارائه یک مدل تصمیم گیری به مدیران سازمان و یا شرکت است که نشان دهنده فواید و عواقب تصمیم این طرح تمامی عوامل موثر بر پروژه به دقت مورد بررسی و کالبد شکافی قرار گرفته نقاط قوت و ضعف مترتب بر آن بازنگری شده و در نهایت توجیهپذیری سرمایهگذاری برآورد میگردد. با نوجه به موارد فوق میتوان مطالعات امکانسنجی را فرآیندی کنترل شده جهت شناسایی مشکالت و مزایای اجرای یک پروژه یا ورود به یک موقعیت سرمایهگذاری دانست و همراه با شرحی کامل با در نظر گرفتن ریسک ها ی موجود سرمایهگذاران یا مدیران ارشد سازمان از شرایط و برآورد عواید و هزینههای انجام آن صورت میگیرد. این مطالعات در حکم گام نخست در فرآیند تصمیمگیری به حساب میآید. این بدان معنا است که این مطالعات باید در بدو امر با صورت مسالهای به نام پیشنهاد سرمایهگذاری یا اجرای پروژه انجام شود. از همین منظر مطالعات امکان سنجی و گرد آوری داده ها باید به نحوی انجام شود که به منزله ابزار تحلیلی در برگیرنده محدودیتها توصیههایی برای بهبود و پیشنهادهای عملی در راستای پیشبرد اهداف باشد. 3- دامنه کاربرد -4 دامنه کاربرد این طرح برای تمام ی داخل و بخشی از ی خارجی سازمان حسب نیاز می باشد. تعاریف طرح توجیهی: طرح توجیهی کسب و کار مطابق با Dictionary Oxford Business بصورت زیر تعریف میشود: "مجموعه ایی از استدالل ها و یا پشتیبانی هایی که در جهت اثبات و یا تائید آن مباحثات علمی پشتیبان کننده ای ارائه می شود. این مباحثات شامل تغییرات در زمینه هزینه ها سودمندی ها و رسیک های مورد انتظار می باشد." 5- مسئولیتها این مطالعات معموال توسط شخص ثالثی خارج از مجموعه سرمایهگذاران و شرکای پروژه یا کسب وکار صورت میگیرد زیرا در مواجهه با فرصتهای سرمایهگذاری بسیاری از سرمایهداران یا عالقهمندان به سرمایهگذاری ممکن است به شکلی
از صفحه: 3 خوشبینانه فقط روی مزیتها یا نقاط مثبت متمرکز شوند. انجام مطالعات امکان سنجی و تهیه طرح های توجیهی به ویژه با بهرهگیری از مشاور خارج از سازمان و یا گروه PMO این امکان را فراهم میآورد که تمام جوانب مثبت و منفی پروژه یا موقعیت سرمایهگذاری سنجیده شود. به عبارت دیگر تمامی عوامل موثر بر پروژه به دقت مورد بررسی و کالبد شکافی قرار گرفته نقاط قوت و ضعف مترتب بر آن بازنگری شده و در نهایت توجیهپذیری سرمایهگذاری برآورد میگردد. 6- شرح راهنما 1-6 -فرایند پیشرفت طرح توجیهی بطور کلی مراحل تهیه طرح توجیهی و امکان سنجی مطابق شکل 1 است که در ادامه هر یک از مراحل آن تشریح می شود:
انصراف از اجرای پروژه انتخاب گزینه برتر تحلیل گزینه ها مقایسه گزینه ها بله منطبق با استراتژی خیر جمع آوری اطالعات شناسایی گزینه ها فاز 1 توقف پروژه شروع پروژه شناسایی دالیل ایجاد بازنگری پروژه. فاز n توقف پروژه بازنگری پروژه. اختتام پروژه شکل 1( نمای شماتیک فرآیند امکان سنجی
1-2-6- شناسایی دالیل ایجاد )نیاز(به پروژه : این دالیل را می توان به حوزه های زیر دسته بندی کرد هر یک از حوزه های زیر نیز می توانند مبتنی بر نیاز فرصت ویا مشکل منجر به تعریف پروژه شود. حوزه سازمانی و تجاری: به عنوان مثال یک شرکت آموزشی پروژه ای را برای برگزاری دوره ه یا آموزشی جدید به منظور افزایش درآمد اجرا می کند حوزه مشتری: به عنوان مثال یک شرکت الکتریکی پروژه ای را برای ساخت یک ایستگاه برق فرعی به منظور خدمت رسانی به یک شهرک صنعتی تازه تاسیس تعریف می کند. حوزه ف ی:ن به عنوان مثال یک شرکت تولید کننده نرم افزارهای رایانه ای پروژه جدیدی را به منظور تولید نسل جدید بازی های رایانه ای پس از معرفی تجهیزات جدید به بازار توسط شرکت های الکترونیکی ارائه می کند. حوزه حقوقی و قانونی: به عنوان مثال یک تولید کننده رنگ پروژه جدیدی را جهت پاسخ دهی به استانداردهای جدید برای کنترل مواد و ضایعات سمی اجرا می کند. حوزه اجتماعی: به عنوان مثال یک سازمان به منظور کمک به مردم محروم یکی از نقاط کشور ساخت یک مدرسه را در دستور کار قرار می دهد. حوزه بازار: به عنوان مثال یک شرکت نفتی به منظور پاسخ به کمبودهای جدی سوخت پروژه ای را در راستای احداث یک پاالیشگاه به اجرا در می آورد. نیاز پدید آورنده پروژه می تواند ناشی از : تغییرات در دامنه تجارت استراتژی و یا اهداف سازمان/ شرکت تغییر در یک فرآیند ویا تکنولوژی خاص که سود دهی کافی نداشته باشد. ظهور یک رقیب تجاری جدید و یا یک فرآیند جدید مشخص شده درخواست یا نیازهای ارائه شده از سوی مشتریان الزامات تحمیل شده از سوی نهاد های قانون گذار. و... در مورد مشکل " پدید آورنده " پروژه می توان موارد زیر را در نظر گرفت: ایجاد تصفیه خانه به منظور برطرف کردن آلودگی های پسابهای صنعتی خرابی های پی در پی ماشین آالت منجر به تعریف پروزه نگهدازی تعمیرات و نوسازی ماشین آالت گردیده است. آتش سوزی خودروهای جدید کارخانه منجر به پروژه طراحی سیستم انتقال سوخت جدید شده است. افزایش آلودگی هوا منجر به پروژه تولید سوخت با رعایت استاندارد های بین المللی گردیده است. و... در مورد فرصت " پدید آورنده " پروژه می توان موارد زیر را در نظر گرفت: سازمانی به منظور کسب بازار در منطقه ای خاص اقدام به ساخت مجموعه فرهنگی ورزشی در آن منطقه می نماید
از صفحه: 6 سازمان به منظور افزایش ظرفیت تولید پروژه راه اندازی خط تولید جدید را تعریف می نماید. شرکت به منظور ایجاد شرایط حضور در بازارهای بین المللی نسبت به اخذ گواهینامه بازرسی بین المللی اقدام می نماید. و... با توجه به تعریفات مبتنی بر طرح توجیهی و مطالب فوق می توان ماتریسی مطابق با جدول 1 - ماتریس دالیل ایجاد پروژه ترسیم کرد و از آن در جهت شناسایی دالیل ایجاد پروژه استفاده نمود: در این ماتریس الزم است اطالعاتی از قبیل: پروژه. شرح کاملی از فرصت/ نیاز/ مشکل "پدید آورنده" ارائه هرگونه مدرک موجود که نشان دهنده حقیقی بودن فرصت/ نیاز/ مشکل موجود باشد. ارائه بازه زمانی که در آن بازه فرصت/ نیاز/ مشکل موجود باقی همچنان باقی خواهد ماند. شرح نقش تاثیر گذار فرصت/ نیاز/ مشکل واقعی موجود بر سازمان درج شود. جدول 1 ( ماتریس دالیل ایجاد پروژه حوزه ها علت نیاز مشکل فرصت شرح علت زمان باقی ماندن مشکل شواهد بازار سازمانی و تجاری مشتری فنی حقوقی و قانونی اجتماعی 2-2-6- زمینه های استراتژیک پروژه و مطابقت با اهداف استراتژیک سازمان: در راستای تهیه یک طرح توجیهی کسب و کار نیرومند این طرح میبایست اهداف و مرز و حدود دامنه استراتژیک سازمان را شناسایی کرده و در مسیر تحقق به آن اهداف گام بردارد یک طرح جامع جهت سرمایه گذاری می بایست وضعیت کلی و فراگیر موجود را شرح داده و با نگاه سازمان در جهت سرمایه گذاری با زمینه های استرتژیک سازمان مطابقت داشته باشد.
از صفحه: 7 طرح کسب و کار عالوه بر توجیه پذیر بودن می بایست فراهم کننده یک هدف کلی در راستای متمرکز نمودن تالش های آینده تیم پروژه باشد. همچنین یک طرح توجیهی مفید طرحی است که مطابقت اهداف پروژه و اهداف سازمان را بطور خاص مد نظر قراردهد. در این راستا الزم می دانیم در این مرحله انطباق و همسویی استراتژیک را با ضرورت رفع مشکل نیاز یا فراهم نمودن فرصت را کنترل نماییم. در این قسمت ارتباط موضوع با استراتژی ها اهداف و طرح های سازمانی طی جدولی مطابق جدول 2 ارائه می شود. استراتژی جدول 2( ارتباط بین دالیل تعریف پروژه و برنامه های استراتژیک سازمان اهداف طرح 3-2-6- شناسایی گزینه های موجود: بعد از شناسایی مشکل یا نیاز و یا فرصت "پدید آورنده" پروژه و اطمینان از همسویی استراتژیک آن می بایست لیستی از راه حل ها و گزینه های مرتبط با موضوع ارائه گردد. این گزینه بر حسب خرد جمعی و کارشناسانه و با استفاده از تکنیک های تصمیم گیری میبایست به کمترین و بهینه ترین گزینه های ممکن تقلیل پیدا کند. و بهترین گزینه از بهینه ترین گزینه ها و با مراجعه به دالیل و شواهدی که در ادامه ارائه میشود توسط مدیران ارشد انتخاب گردد. در این مرحله نیز الزم است مشخص شود که هیچ یک از گزینه های پیشنهادی با اهداف و برنامه های استراتژیک سازمان مغایرت ندارد. اطالعات گزینه ها در جدولی مشابه جدول 3 ارائه می گردد.
از صفحه: 8 جدول 3( اطالعات عمومی مربوط به گزینه های پیشنهادی اجرای پروژه گزینه های انتخابی شرح گزینه عدم تطابق استراتژی )دارد/ندارد( تشریح انطباق/ عدم انطباق استراتژیک 4-2-6- جمع آوری داده ها: در این قسمت کلیه اطالعاتی که می تواند در فرایند تصمیم گیری پروژه منظور شود جمع آوری گشته و بر مبنای آن اطالعات تصمیم گیری نهایی توسط افراد شایسته و ذیصالح و مدیران ارشد سازمان گرفته می شود. جمع آوری داده ها را میتوان نقطه عطف فرآیند تصمیمگیری در اجرای پروژه یا انجام سرمایهگذاری دانست. پاسخ»بله«یا «هن» در برابر این پرسش که»آیا باید پروژه را اجرا کرد یا در پروژه سرمایهگذاری نمود «تعیین کننده روال آتی برخورد سرمایهگذار یا مدیر با صورت مساله است. در بسیاری از موارد سرمایهگذاران از شنیدن پاسخ منفی آشفته میشوند زیرا پیش از انجام مطالعات اقدام به تخصیص سرمایهمورد نیاز جذب نیروی انسانی و فراهم نمودن ملزومات اجرای پروژه نموده.ارائه این طرح به منزله بررسی درصد موفقیت و یا شکست هر پروژه می باشد. تقریبا در تمامی انتخاب گزینه "هیچ عملی انجام نشود" می بایست در نظر گرفته شود و همچنین ریسک ها و هزینه های احتمالی که ممکن است در نتیجه تصمیم رخ دهد در نظر گرفته می شود. این گزینه ها همواره می بایست در مقابل گزینه های دیگر ارزشیابی گشته و در نتیجه این نگرش و بررسی تصمیم گیری قبول و یا رد پروژه بررسی شود. در راستای جمع آوری داده ها آنچه تحت عنوان گزارش مطالعات و جمع آوری داده ها تهیه میشود باید به شکلی جامع دربرگیرنده کلیه جوانب و عوامل موثر بر پروژه یا موقعیت سرمایهگذاری باشد. برای نیل بهاین هدف یک گزارش مطالعات امکان سنجی و جمع آوری داده ها حداقل می بایست در برگیرنده سرفصلهای کلی زیر باشد: اطالعات عمومی: این بخش شامل اطالعاتی کلی از پروژه کاربرد پروژه محصول پروژه و یا خروجی پروژه محصوالت جایگزین را در اختیار می گذارد اطالعات قانونی: این بخش اطالعات مربوط به ضوابط و روابط قانونی مرتبط با پروژه را درهر بخش مشخص میکند این اطالعات شامل استانداردهای ملی و بین المللی شرایط صادرات و واردات و تعرفه های گمرکی حمایت های اقتصادی و بازرگانی دولتی می باشد.
از صفحه: 9 اطالعات اقتصادی: اطالعات مربوطه به بخش های اقتصادی همانند دستیابی به نیروی انسانی متخصص یا ساده امکانات عمومی مورد نیاز مانند آب برق و انرژی راه های دسترسی به محل اجرای پروژه و تاثیرات اقتصادی اجرای پروژه در سطوح منطقهای ملی و بینالمللی در این بخش و با همکاری گروه کسب و کار مورد بررسی قرار میگیرد. اطالعات بازار: اطالعات مربوط به مدیریت و سازمان فروش ابعاد و شرایط بازار برنامه بازار برای فروش محصول پروژه یا خروجی پروژه ابعاد رقابت در بازار و میزان تعهد به مشتریان و ذینفعان سازمان دراین بخش و با همکاری گروه خرید بررسی می گردد. اطالعات فنی: بخش فنی در طرح توجیهی با همکاری گروه فنی هر بخش و توسط افراد فنی. مجرب هر بخش تهیه می گردد. کلیه بخشهای گزارش و از جمله بخش فنی می بایست مبتنی بر دادههای معتبر و اطالعات کافی و مستند به منظور دستیابی به تجزیه و تحلیل و نتیجه معتبر باشد. این بخش همچنین کلیه محدودیتهای فنی موجود در اجرای پروژه را مشخصمی نماید و هر عاملی که بر پیشبرد و موفقیت طرح تاثیرگذار میباشد را شناسایی نموده. سایر مشخصات و الزامات فنی پروژه مانند محاسبات مهندسی طراحیهای فرآیندهای پروژه و... در بخش فنی تشریح می شود. اطالعات مالی: اطالعات مربوطه به محاسبات مالی شامل هزینهها و درآمدهای پروژه و بررسی میزان توانمندی پروژه در جبران هزینهها تخمین گردش مالی پروژه میزان اعتبار اولیه موجود نزد صاحبان سرمایه ( هب منظور راهاندازی و اداره پروژه قبل از درآمدزایی که شامل تامین هزینههای مربوط به تامین مواد اولیه حقوق و دستمزد هزینههای جاری پروژه و... میباشد( محاسبه نقطه سر به سر نرخ بازگشت سرمایه و سایر اطالعات مالی مورد نیاز سرمایهگذاران در این بخش بررسی می گردد. اطالعات مدیریتی: این بخش شامل گزارشی از میزان توانمندی های مدیران پروژه به منظور ارزیابی میزان توانمندی های مدیران مربوطه در هر پروژه می باشد. این ارزشیابی ها برگرفته ازسوابق تحصیلی کاری و تجربی و توانمندیهای ایشان در مدیریت پروژه مدنظر میباشد. از شاخص های موثر در این ارزشیابی نتایج حاصل از ممیزی ی مشابه در دوره های قبل می باشد. بر طبق جدول 4 می توان اطالعات موجود در هر گزینه را طبقه بندی نمود.
از صفحه: 10 حوزه اطالعات عمومی جدول 4( دسته بندی اطالعات الزم بمنظور بررسی توجیه پذیری و امکان سنجی پروژه نوع محصول و خدمات کاربرد محصول شرح داده ها توضیحات شرایط واردات محصول یا خدمات پروژه شرایط صادرات محصول یا خدمات پروژه قانونی تعرفه های گمرکی محصول یا خدمات پروژه فنی بازار مالی/اقتصادی استاندارد های داخلی و خارجی مرتبط محصول یا خدمات پروژه حمایت های اقتصادی بازرگانی دولتی تجهیزات منابع اعم از سخت افزار و نرم افزارمورد نیاز شرایط محیطی اجرای پروژه نیاز فنی پیمانکاران زمان تولید محصول و یا ارائه خدمات سطح تجربیات نیروی انسانی توان دانشی سازمان محدودیت های فنی موجود برای پیشبرد کار محاسبات ظرفیت تولید سهم رقبا استراتژی سازمان و رقبا عوامل موثر بر بازار وضعیت تقاضای بازار داخل و خارج وضعیت عرضه بازار داخل و خارج پیش بینی وضعیت بازار استراتژی های بازاریابی پیش بینی تقاضای آتی سایر شرکای تجاری تحصیالت تجربه مرتبط تورم جنگ اجالس های مختلف سیاسی تحریم ها خارجی- داخلی Cash flow پروژه هزینه سرمایه گذاری ثابت هزینه سرمایه گذاری در گردش هزینه های قبل از بهره برداری پیش بینی فروش محاسبات سود و زیان
از صفحه: 11 شاخص های مالی/ اقتصادی شاخص های NPV )ارزش مالی حال حاضر( نرخ بازگشت سرمایه IRR دوره بازگشت سرمایه نقطه سر به سر سایر 5-2-6- تحلیل گزینه ها : این بخش شامل تحلیل کلیه گزینه های ارائه شده می باشد. این تحلیل شامل تحلیل کیفی و تحلیل کمی مبتنی بر روشهای تصمیم گیری و ارزیابی آنها از دو بعد میزان منافع/ سودمندی ها و احتمال عدم موفقیت پروژه با در نظر گرفتن سطح ریسک آنها می باشد. هدف از این تحلیل یافتن گزینه مناسب و بررسی کمی و کیفی آن در جهت ارائه به مدیران ارشد و تصمیم گیران سازمان می باشد. در نتیجه این تحلیل گزینه ایی که انتخاب می شود بطور کامل بررسی میشود و مبنای علمی خواهد داشت. 1-5-2-6- محاسبه میزان منافع و سودمندی های پروژه: بمنظور تحلیل گزینه ها الزم است ابتدا منافع عواید و سودمندی های بررسی شوند. الزم است پس ایجاد شناخت جامع و کاملی از منافع حاصل از اجرای پروژه مشخص شود که سازمان به تفکیک منافع چقدر بدنبال تحقق هر منفعت بوده و همچنین مشخص شود پروژه یا گزینه در دست بررسی تا چه میزان قابلیت تحقق منافع شناسایی شده را دارد. با دستیابی به اطالعات فوق می توانیم به درجه سودمندی پروژه پی برد. جدول 6 نمونه ای از سودمندی های پروژه را نمایش می دهد این سودمندی ها در حوزه های مالی عملیاتی بازاریابی دانشی و تکنولوژیکی فرهنگی و اجتماعی قانونی و زیست محیطی دسته بندی شده اند.
از صفحه: 12 جدول 6( طبقه بندی و لیست منافع میزان تحقق درصورت موفقیت پروژه )0-10( مالحضات S i ردیف نوع سودمندی سودمندی کاهش هزینه افزایش سود سهام 3 مالی درجه اهمیت )0-10( W i 1 6 12 17 2 سود آوری 4 افزایش دارایی های سازمانی کاهش زمان بازگشت سرمایه 5 کاهش زمان از دست رفته/ بیکاری بهبود توسعه و رشد کار تیمی 7 8 افزایش کیفیت خدمات و محصوالت عملیاتی 9 کاهش زمان تولید/ زمان دستیابی به محصول دسترسی بهتر به اطالعات 10 11 تسهیل ارتباطات کاری افراد/ واحدها افزایش یا خلق مزیت رقابتی افزایش رضایت مندی مشتریان 13 14 بازاریابی گسترش تعداد و تنوع مشتریان سازمان 15 شناسایی یا پیش بینی روند بازارها یا بازارهای جدید افزایش انعطاف پذیری در مقابل تغییرات بازار 16 دانشی و تکنولوژیکی سازماندهی و مدیریت دانش سازمانی 18 ایجاد جهش تکنولوژیکی 20 19 رشد سطح دانش سازمانی افزایش رضایت مندی کارکنان هماهنگ ساختن ساختارها و نهادهای اجتماعی با شرکت 21 فرهنگی 22 ترمیم وجهه اجتماعی سازمان و 23 افزایش مقبولیت و مشروعیت سازمان اجتماعی 24 ارتقاء فرهنگ درون سازمانی 25 ارتقاء فرهنگ اجتماع افزایش اعتبار/گرید شرکت )داخلی وخارجی( 26 قانونی 27 رفع تعارضات با نهادهای قانونگذار ارتقاء سطح رعایت استانداردهای زیست محیطی 28 زیست 29 ارتقاء سطح رعایت استانداردهای ایمنی محیطی 30 ارتقاء سطح رعایت بهداشت و استانداردهای آن
از صفحه: 13 محاسبه عدد سودمندی پروژه طبق رابطه زیر انجام می شود. n i=1 n i=1 S i W i 10W i 2-5-2-6- محاسبه احتمال شکست پروژه از طریق آنالیز درخت تصمیم: در این تکنیک با دسته بندی منافع پروژه ابتدا احتمال عدم تحقق هریک از منافع پروژه را محاسبه نموده و سپس با توجه به بودجه بندی و سهم هر یک از منافع در موفقیت پروژه احتمال شکست پروژه محاسبه می شود. برآورد دقیقی از احتمال شکست پروژه مستلزم برآورد دقیقی از احتماالت و میزان اثراگذاری وقایع محتمل پروژه است و بهتر است از نظرات خبرگان و شواهدی مستدل که از پروژه مشابه بدست آمده است بهره برد. برای محاسبه احتمال شکست پروژه سه گام اصلی زیر را باید دنبال نمود. ایجاد درخت تصمیم : بدین منظور الزم است ابتدا منافع عواید و سودمندی های پروژه لیست شوند این لیست را می توان با توجه به اطالعات جدول 6 استخراج نمود معموال سطوح اول تا سوم درخت تصمیم می تواند به منافع و عواید پروژه تخصیص یابد. اما سطوح پایین تر آن به بیان شرایط و رویدادهای محتمل منفی می پردازد که وقوع آنها دستیابی به منافع پروژه را تحت تأثیر قرار می دهند. شناسایی درست و دقیق این عوامل یکی از مهمترین اقدامات این مرحله است که الزم است اهتمام الزم بمنظور شناسایی این عوامل مبتنی بر خرد جمعی سوابق و شواهد موجود و... بعمل آید. شکل 2 یک نمونه از درخت تصمیم را درخصوص محاسبه احتمال عدم موفقیت پروژه نمایش می دهد.
از صفحه: 14 منافع پروژه )بیان عدم تحقق منافع پروژه( بیان دالیل عدم تحقق منافع پروژه رشد نرخ تورم از %a تحریم منابع ارزی عدم ارائه حداقل سود مورد انتظار افزایش زمان پروژه عدم تحقق منافع مالی پروژه تغییر استانداردهای تست و آزمون عدم کاهش هزینه های آزمایشگاهی سازمان احتمال شکست ورود رقبای جدید پروژه عدم امکان خرید قطعات با کیفیت از خارج کشور عدم تحقق الزامات کیفی عدم رشد سهم بازار عدم تحقق منافع بازاریابی پروژه عدم امکان خرید قطعات با کیفیت از خارج کشور عدم تحقق الزامات کیفی از دست دادن بخشی از مشتریان موجود شکل ) 2 یک نمونه از درخت تصمیم درخصوص تعیین احتمال شکست پروژه برآورد احتماالت و اثرات وقوع یک عامل : برآورد دقیقی از احتماالت و میزان اثر گذاری وقوع یک رویداد محتمل بر وقوع سایر رویدادها و نهایتا منافع و عواید پروژه الزمه تحلیل دقیق از احتمال موفقیت یا شکت پروژه و نهایتا تصمیم گیری در این خصوص است. در این مرحله ابتدا شدت اثر هر عامل بر عامل باالدستی خود در درخت تصمیم در قالب وزن آن عامل مشخص می شود به نحوی که وزن هر عامل بسته به شدت اثر گذاری آن عامل بر عامل باالدستی خود در درخت تصمیم تابعی از وزن عامل باالدستی است. )وزن هر عامل بسته به شدت اثر گذاری آن عامل ضریبی )1 α < 0 ) از وزن عامل باالدستی خود است( شکل 3 این موضوع را نمایش می دهد. عامل B عامل A W A W B = α 1. W A عامل C 0 < α 1 W C = α 2. W A شکل 3( نمایش چگونگی تعریف وزن عوامل براساس وزن عامل باالدستی
از صفحه: 15 در مرحله بعد احتمال وقوع عواملی که در پایین ترین سطح درخت تصمیم قرار گرفته اند مشخص می شود. سپس درصد تحقق عوامل سطوح باالتر با توجه به وزن و احتمال وقوع عوامل سطوح پایین تر محاسبه می شود. محاسبه احتمال شکست : جریان حرکت درخصوص محاسبه احتمال شکست یا عدم موفقیت پروژه جریان حرکت پسرو بوده و از پایین ترین سطح درخت تصمیم آغاز و در باالترین سطح آن یا همان عامل یا رخداد شکست پروژه خاتمه می یابد. درصد یا احتمال تحقق یافتن هر عامل یا رخداد براساس احتمال وقوع رخدادهای سطح پایین خود و شدت اثر آن محاسبه می شود. بدین منظور الزم است احتمال وقوع عوامل و رخدادهای پایین ترین سطح درخت تصمیم مبتنی بر قضاوت نخبگان یا سوابق و شواهد موجود شناسایی شوند. به عنوان مثال در شکل 3 چنانچه احتمال وقوع عوامل B و C برابر طبق رابطه زیر محاسبه می شود. P B و P C P A = (W BP B ) + (W C P C ) (min{w B, W C }. (P B P C )) W A باشد. احتمال وقوع رخداد یا عامل P( A ( A رابطه فوق مبتنی بر اجتماع رخدادهای زیر مجموعه B و C است و در صورتی که n رخداد زیر مجموعه داشته باشیم این رابطه برابر است با: n i=1(w i P i ) i1<i2(min{w i1, W i2 }. (P i1 P i2 )) + + ( 1) r i1<i2< <ir(min{w i1,, W ir }. (P i1 P i2 P ir )) W A نکته : چنانچه الزم است دو عامل یا رخداد بصورت همزمان واقع شوند تا عامل باالدستی آنها اتفاق بیفتد الزم است دو عامل را یکپارچه نموده و در قالب یک عامل مانند شکل زیر )عامل C و ) D در درخت تصمیم مشخص نمود. همچنین احتمال وقوع این رویداد مشترک مانند شکل 4 از حاصلضرب احتمال وقوع تک تک رویدادهای آن بدست می آید. عامل B W B = α 1. W A عامل A W A عامل C و D 0 < α 1 W C,D = α 1. W A P C,D = P C. P D شکل 4( نحوه نمایش دو رویداد همزمان در درخت تصمیم
از صفحه: 16 6-2-6- تصمیم گیری مبتنی بر احتمال شکست و سودمندی پروژه: پس از محاسبه درجه سودمندی و احتمال شکست یا عدم موفقیت پروژه الزم است در خصوص انجام انصراف توقف و یا اجراء با رعایت شرایط خاص تصمیم گیری شود. این تصمیم مبتنی بر درجه سود مندی و احتمال شکست پروژه و توسط مدیران ارشد سازمانی یا کمیته های راهبردی سازمان ها اخذ می شود. در این قسمت سعی شده الگوی تصمیم گیری مبتنی بر درجه سود مندی و احتمال شکست ارائه شود. اجرای این الگو وابسته به شرایط پروژه بوده و در همه حال پاسخ گوی نیاز سازمان نمی باشد ولی از آن می توان در دریافت و شناخت جهت گیری کلی سازمان در قبال پروژه بهره برد. الگوی فوق در قالب ماتریس احتمال شکست و سودمندی پروژه ارائه شده است. شکل 5 این ماتریس را نمایش می دهد.
درجه سودمندی شکست احتمال 0-0/3 0/3 0/6 0/6 1 0-0/3 0/3 0/6 0/6 1 پذیرش یا ادامه پروژه بطور قطع بطور کلی اجرای پروژه در چنین شرایطی توصیه می شود لیکن الزم است سازمان شرایط و بستر الزم را بمنظور طرح ریزی و پیاده سازی مدیریت ریسک در پروژه بکار گیرد. در برخی موارد این مستعد برای افزایش سطح ریسک هستند لذا مدیر این همواره باید بطور دقیق تغییرات پروژه را رصد و بررسی نموده و از افزایش سطح ریسک آن جلوگیری نماید. افزایش ذخیره مدیریتی برای مواجهه با ریسک های ناشناس در این توصیه میشود زیرا ممکن است متوسط بودن احتمال شکست ناشی از عدم شناخت کافی ریسک های پروژه باشد. پذیرش این پروژه با ریسک باالیی همراه است و از طرفی اجرای پروژه منافع زیادی برای سازمان دارد در این موارد توصیه می شود سازمان ها با در نظر گرفتن و اجرای جدی مدیریت ریسک در پروژه به اجرای پروژه بپردازند و چنانچه زیر ساخت های الزم در این خصوص وجود ندارد از اجرای پروژه پرهیز شود. ایجاد کمیته مدیریت ریسک قبل از شروع بکار پروژه درصورت پذیرش اجرای پروژه ضروری میباشد. مشارکت با سایر نهاد ها و سازمانها در اجرای این جهت کاهش اثرات شکست پروژه و تسهیم نمودن اثرات شکست نیز توصیه می شود. بطور کلی اجرای پروژه در چنین شرایطی توصیه می شود اما بطور قطع اجرای این برای سازمان هایی که در شرایط بحران بسر می برند توصیه می شود. همچنین اگر سازمان آستانه تحمل ریسک باالیی دارد می تواند گزینه های دیگری با سودمندی باالتر و سطح ریسک باالتری را تجربه نماید. اگر آستانه تحمل ریسک سازمان بسیار پایین باشد اجرای پروژه در چنین شرایطی توصیه نمی شود و در غیر آن سازمان می تواند پذیرش پروژه را در دستور کار قرار دهد. همچنین سازمان می تواند با برنامه ریزی واکنش به ریسک احتمال شکست پروژه را کاهش دهد اما باید این نکته را در نظر داشت که هزینه های واکنش به ریسک منجر به کاهش چشمگیر منافع پروژه نشود زیرا پروژه از سطح منغعت و سودمندی باالیی برخوردار نیست بطور کلی اجرای پروژه در چنین شرایطی توصیه نمی شود. ولیکن چنانچه سازمان در موقعیت اضطرار مجبور به پذیرش پروژه باشد پیشنهاد می شود راهکارهای الزم بمنظور افزایش سطح منفعت پروژه را بررسی نماید این راهکارها می تواند شامل کاهش منابع مصرفی کاهش زمان مذاکره با مشتریان جدید کاهش هزینه های سربار تغییر کاربری مشارکت با شرکای تجاری قوی و... باشد. همچنین تشکیل کمیته مدیریت ریسک با تمرکز بر هزینه های ریسک در صورت پذیرش اضطراری پروژه توصیه می شود. معموال ی کوچک با سطح تکنولوژیکی و دانشی معمول و روتین در این دسته قرار می گیرند چنانچه سیاست سازمان اجرای یی با منافع کم اما به تعداد زیاد باشد می توان اجرای آنرا توصیه نمود و در غیر آن چنانچه گزینه دیگری با درجه سودمندی باالتری وجود دارد بهتر است به آنها پرداخته شود و سازمان در قبال هزینه های متحمل شده به سطح معقول تری از منافع دست یابد. در شرایط اضطرار و اجبار نیز سازمانها به جهت رفع اضطرار می توانند پروژه را اجراء نمایند. بطور کلی اجرای پروژه در چنین شرایطی توصیه نمی شود. ولیکن چنانچه سازمان در موقعیت اضطرار مجبور به پذیرش پروژه باشد اجرای برنامه مدیریت ریسک با هزینه های باالی مدیریت ریسک توصیه نمی شود و بهتر است سازمان با تسهیم ریسک های پروژه و مشارکت با سازمان های دیگر اثرات ناشی از شکست پروژه را کاهش دهد. شکل ) 5 ماتریس احتمال شکست و سودمندی پروژه رد انصراف یا توقف پروژه
7-2-6- موازنه منفعت و سطح ریسک )احتمال شکست( پروژه: در برخی موارد علی الخصوص مواردی که پروژه از سطح منفعت باال و احتمال شکست باال یا احتمال شکست متوسطی برخوردار است سازمان ها می توانند با ایجاد موازنه بین منافع و احتمال شکست پروژه شرایط پروژه را بمنظور پذیرش آن تسهیل نموده و دستیابی به منافع پروژه هر چند محدود را تضمین نمایند. به عبارت بهتر سازمان می تواند با کاهش سطح عواید و منافع پروژه سطح ریسک یا احتمال شکست پروژه را کاهش دهد. 8-2-6- تصویب پروژه : پس از تحلیل و انتخاب یک پروژه جهت اجراء الزم است پروژه بصورت رسمی تصویب و ابالغ شود. به عبارت دیگر شخص اشخاص و یا کمیته هایی در سازمان به عنوان مرجع رسمی تصویب با دارا بودن اختیارات الزم و در نتیجه اطالعات بدست آمده از مطالعه امکان سنجی پروژه نسبت به تصویب یا رد نهایی پروژه اقدام نماید. همچنین این مرجع باید مسئولیت تأمین منابع مورد نیاز پروژه را بر عهده گیرد. همچنین دستور توقف پروژه نیزدر برخی موارد و با توجه به بازبینی عملکرد پروژه توسط همین مرجع صادر خواهد شد. 9-2-6- بازنگری پروژه: سازمانها الزم است وضعیت پروژه را حتی پس از پذیرش و شروع پروژه از نظر سطح منافع قابل حصول پروژه و احتمال شکست پروژه ارزیابی و بازبینی نمایند. معموال بهتر است مدیر پروژه یا مدیران طرح با فازبندی و مرحله بندی پروژه با توجه به نتایج و خروجی های آن نسبت به بازنگری پروژه در انتهای هر فاز بپردازند. این بازنگری مبنای شروع فاز دیگر یا ادامه پروژه توقف پروژه اصالح برنامه پروژه یا اعمال تغییرات فنی و مهندسی در پروژه و... است. به عبارت دیگر طرح توجیهی کسب و کار در طول چرخه حیات پروژه جهت تضمین موارد زیر بازبینی میگردد: آیا این پروژه همچنان دارای اعتبار می باشد آیا پیشرفت حاصل گشته از پروژه در درجه ایی میباشد که اقالم قابل تحویل را ارائه نماید در نتیجه این بررسی ونظارت مجدد پروژه ممکن است خاتمه یافته و یا اصالحاتی در بخش هایی از پروژه صورت گیرد. طرح توجیهی کسب و کار ممکن است بر اساس تغییراتی که در درخواست های اولیه صورت گیرد تغییر پیدا کرده و یا اصالح شود. 7- مستندات کد مستند عنوان مستند
از صفحه: 19 8- کنترل سوابق --------- 9- پیوست ها 1-9- توضیحاتی در مورد سنجه های حوزه های مالی/ اقتصادی: با استفاده از روشهای مختلف ارزیابی مناسبترین پروژه و یا گزینه از نظر عملی بودن اقتصادی بودن و سودآور بودن انتخاب می گردد. ارزش فعلی خالص: موارد زیر مروری کلی جهت آشنایی با چند شاخصه تصمیم گیری اقتصادی و مالی است.: (Net Present Value) - NPV یکی از ابزارهایی تصمیم گیری راجع به انتخاب پروژه استفاده از شاخص ارزش خالص کنونی است که می توان از تفاضل ارزش کنونی )در زمان حال( تمامی درآمد ه یا آ یت اگر این شاخص مثبت بود نشان دهنده یک فرصت سرمایه گذاری است و اگر منفی بود بایس یت حال اگر چند فرصت و یا پروژه گزینه انتخاب می باشد. به عنوان مثال: تورم از آن پروژه دوری کرد. و ارزش کنونی )در زمان حال( تمامی هزینه ه یا بدست آید. آ یت با شاخص NPV مثبت وجود داشت پروژه ای که دارای باالترین شاخص NPV بود بهترین سوال : فرض کنید قرار است چهارسال دیگر 300 میلیون تومان به شما پرداخت شود. با فرض اینکه انتظار داشته باشیم نرخ ساالنه 10% باشد آن رقم در زمان حال چند میلیون تومان است جواب : بدیهی است که پاسخ قطعا عددی کمتر از 300 میلیون تومان می باشد. اما اینکه دقیقا چقدر است با فرمول زیر بدست می آید : ارزش آتی (1 + r) n نرخ بهره دوره ای = r = n تعداد دوره با توجه به توضیحات و فرمول فوق تعداد دوره = ارزش کنونی 4 سال بوده و نرخ بهره نیز بایستی در فرمول بصورت ساالنه درج شود: 300 (1 + 0.10) 4 = 204.9 = ارزش کنونی
از صفحه: 20 نرخ بازده داخلی : IRR (Internal Rate of Return)- یکی از ابزارهای تصمیم گیری در خصوص انتخاب پروژه یا فرصت سرمایه گذاری در پروژه استفاده از نرخ بازگشت سرمایه یا IRR می باشد. نرخ بازده مورد استفاده در بودجه بندی سرمایه گذاری برای اندازه گیری و ارزشیابی میزان سود آوری در سرمایه گذاری پروژه است. نرخ بازده داخلی نرخی است که منابع تخصیص داده شده به طرح با آن نرخ ایجاد سود می نمایند. اگر IRR بیشتر از هزینه فرصت سرمایه گذاری )نرخ تنزیل( باشد پروژه مورد قبول می باشد. اگر IRR کمتر از هزینه فرصت سرمایه گذاری )نرخ تنزیل( است پروژه رد می شود. نرخ بازده داخلی طبق معادله زیر محاسبه خواهد شد. در واقع برای محاسبه آن مقدار ارزش حال حاضر پول مساوی صفر قرار داده می شود )NPV=0( P 0 + P 1 (1 + IRR) + P 2 (1 + IRR) 2 + + P n (1 + IRR) n = 0 = P 0 میزان دریافت/پرداخت در شروع پروژه = P i میزان دریافت/پرداخت در انتهای دوره i ام در معادله فوق دریافت ها بصورت مثبت و پرداخت ها بصورت منفی قید می شوند. دوره بازگشت سرمایه: Period) (Pay Back جهت محاسبه شاخص مالی دوره بازگشت سرمایه از جدول جریانات نقدی استفاده می شود. بدین منظور جریانات نقدی هرسال با سال گذشته جمع می شود که براین اساس جریانات نقدی تجمعی محاسبه می گردد. رقم مذکور در سال های نخست به جهت تأثیر هزینه های سرمایه گذاری منفی می باشد و به تدریج و با تأثیر سود خالص ساالنه جریانات نقدی تجمعی به سمت رقم مثبت میل می نماید. مقطع زمانی که جریانات نقدی تجمعی در آن از منفی به مثبت تبدیل می شود دوره بازگشت سرمایه است. از معایب این روش در نظر نگرفتن ارزش پول در سال های آینده است.